Güneş Sistemi ve Ötesi

Güneşin çevresinde dönen çok fazla sayıda gezegen, Plüton gibi cüce gezegenler, göktaşı ve kuyruklu yıldızın bulunması güneşin çekim gücünün oldukça kuvvetli olduğunun bir göstergesidir. Güneş, dünyayı aydınlatan ve ısıtan devasa bir ateş topu olmakla birlikte; çevresinde 8 gezegen ve 1 cüce gezegen bulunmaktadır.

Bu gezegenler:

• Merkür
• Venüs
• Dünya
• Mars
• Jüpiter
• Satürn
• Uranüs
• Neptün
• Plüton’dur.

Dünyanın uydusu Ay olmakla birlikte; tıpkı dünyanın uydusunun olması gibi diğer gezegenlerin de kendi uyduları mevcuttur. Etkileyici bir yıldız çeşidi olan Güneş’in etrafında, tüm gezegenler dönmektedir. Ayrıca güneş, sistemin en büyük yıldızlarından olup, dünya gibi bir milyondan fazla gezegeni tutma gücü vardır. Evrendeki tek yıldız güneş değildir. Diğer galaksilerde de milyonlarca yıldız vardır. Güneşin yüzeyindeki sıcaklık ortalama olarak 6000 °C’ye ulaşabilmektedir.

Güneş Sistemi

Bir yıldızın patlamasından güneş ve gezegenler oluşmuştur. Bu patlamada güneş en büyüğüdür. Bu devasa parçayı çevreleyen yıldız tozu, bu büyük topun etrafında dönmeye başladıktan sonra yoğunlaştı ve dokuz adet gezegen oluşturmak amacıyla kümelenmiştir.

Güneşe diğer gezegenlerden yakın olan 4 gezegen vardır. Bunlar:

1. Merkür
2. Venüs
3. Dünya
4. Mars

Gezegenleridir. Bilim dünyasında bu gezegenlere karasal gezegenler denir. Gaz gezegenleri ise:

• Jüpiter
• Satürn
• Uranüs
• Neptün’dür.

Bu gezegenler sıvıyla çevrili olan bir kayalıktan oluşmaktadır.

Plüton Gezegeni ve Güneş Sistemindeki Gezegen Sıfatından Çıkarılması

Güneş sisteminin en son gezegeni Plüton olup, bu gezegene cüce gezegen ismi verilmiştir. Plüton gezenine cüce gezegen denilmesinin nedeni çok küçük bir gezegen olmasından kaynaklanır. Plüton gezegeni, kayalık gezegenlere ve güneşe oldukça uzak bir gezegendir. Gezegenlerin sırası aşağıdaki gibidir:

• Merkür
• Venüs
• Dünya
• Mars
• Jüpiter
• Satürn Uranüs
• Neptün

Olmakla beraber, 2006 yılından önce Plüton da en son sırada gelirken, 2006 yılından sonra Plüton gezegeni artık güneş sisteminde sayılan bir gezegen değildir.

Yıldız, Göktaşı ve Gezegen Konuları

Yıldız, Göktaşı ve Gezegen; Güneş sistemi içerisinde olmazsa olmazların içerisinde sayılmaktadır.

Yıldız: Bir moleküler bulut çöktüğü zaman bir yıldız oluşmaktadır. Bu çökme ise gazın ısınmasına sebep olmakta ve kütle yeterli olursa yıldız oluşumu meydana gelir.

Gezegen: Bulut kalıntılarının orijinalliği sayesinde yıldız çevresi diskte oluşan bir cisimdir.

Göktaşı: bir gezegene düşen bir çakıl taşı ya da küçük bir çakıl taşı olarak nitelendirilmektedir.

Uydu: diğerinin etrafında yörüngede bulunan bir cisme verilen isimdir.

Roketler, yapay uydular ve gözlem evleri de güneş sistemini incelemkte olan bilim insanlarının yararlandığı araçların önemlileri arasında yer almaktadır.

Gezegenlerin Özellikleri

• Merkür gezegeni, Güneş’e en yakın gezegen olup, ayrıca güneş sistemindeki en küçük gezegendir.
• Venüs gezegeni, sistemdeki en sıcak gezegen olup; atmosferi, ısıyı hapseder. Ayrıca gezegenin yüzey sıcaklığı kavurucu olan gezegendir. Venüs gezegeninin diğer gezegenlerde olduğu gibi uydusu yoktur.
• Dünya, evrende içerisinde yaşam olduğu bilinen tek gezegendir. Dünyada yaşamak suyun varlığına bağlanmaktadır. Dünya’nın atmosferi, bu gezegeni güneşin radyasyonundan korumaktadır. Bu gezegen, mavi gezegen olarak da bilinir.
• Kızıl gezegen olarak bilinen Mars, yüzeyini kaplayan ve bu gezegene paslı bir renk görünümü veren, demir açısından da zengin bir tozla kaplıdır. Bu yüzden bu gezegene Kızıl Gezegen denir.
• Jüpiter gezegeni, güneş sisteminin en büyük gezegenidir. Güneşe Jüpiter’den daha yakın olan dört gezegenden ziyade Jüpiter gezegeni, aslında helyum ve hidrojence zengin bir gaz devidir.
• Satürn gezegeni, güneşten gelen altıncı gezegen olup güneş sisteminin en büyük ikinci gezegeni konumundadır. Bu gezegen, öne çıkan halkalarıyla tanınmaktadır. Satürn, tıpkı Jüpiter gezegeni gibi helyum ve hidrojenden oluşan bir gaz devidir.
• Uranüs gezegeni, teleskop kullanımı sonucunda keşfedilen ilk gezegen olup, bu gezegen oldukça soğuktur.
• Neptün gezegeni, Güneşten oldukça uzaktır ve bu gezegene güneş ışığının ulaşması yaklaşık olarak 4 saat sürmektedir.

Örnek Alıştırma ve Etkinlikler

Aşağıda verilen boşluklara uygun olan doğru cevabı veriniz

1. ……………… Güneş sistemine en yakın gezegendir
2. Bir gezegene düşen çakıl ya da küçük bir çakıl taşına …………. Denir.
3. Uzay bilimini inceleyen bilim insanlarının kullandığı önemli araçlar arasında …………, ……….., ……….. vardır.
4. Dünya’da yaşam olmasının en temel sebebi ………….. ‘dur.
5. Plüton …………… yılından bu yana cüce gezegen olarak bilinmektedir.
6. İsmi Kızıl Gezegen olarak bilinen gezegen ………………. Gezegenidir.

Cevaplar

1. Merkür
2. Göktaşı
3. Roket, yapay uydular ve gözlemevi
4. Su
5. 2016
6. Mars